Tumačenje kur'anskih ajeta koji su pogrešno shvaćeni - IV dio

Riječi Uzvišenog Allaha: 

 

" A onaj koji se suprotstavlja Poslaniku nakon što mu je Uputa jasnom postala, i slijedi nešto drugo mimo puta vjernika, Mi ga usmjerimo onome čemu se okrenuo i Džehennemom ga pržimo , a užasno je to stjecište." (Prijevod značenja - En-Nisa', 115.)

 

U shvatanju nekih, ovaj ajet kategorički naređuje da se slijedi zajednica muslimana u kojoj se musliman našao i da ni u kom slučaju nije dozvoljeno suprotstavljati joj se u mišljenima, riječima i djelima, te da  onaj ko to čini izlaže sebe ovoj žestokoj prijetnji navedenoj u citiranom ajetu.

 

Nema sumnje da ovakvo razumijevanje ovog ajeta nosi sa sobom niz pitanja i nejasnoća. Neka od tih su i ova: Da li se uvijek i nužno slaže put jedne zajednice muslimana sa uputom Božijeg Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem? Kako uskladiti početak ovog ajeta sa njegovim krajem u ovom slučaju, tj. na čijoj strani biti u slučaju da se zajednica muslimana suprotstavlja Poslaniku, sallallahu alejhi ve sellem? Da li i tada treba da slijedimo tu zajednicu i na šta se odnosi  i šta znači put vjernika? Na šta se misli pod zajednicom muslimana koja se ne smije napuštati, a spomenuta je u hadisima Resula, sallallahu alejhi ve sellem ?

 

Zbog ovih i drugih nejasnoća nužno je dati jasan i nedvosmislen odgovor zasnovan na prihvatljivim dokazima i šerijatski utemeljenom tumačenju ovog ajeta.

 

Zasigurno da nema suprotnosti u govoru Allaha, tebareke ve teala,   samim tim što je to savršeni govor Uzvišenog, i zato što ukazuje ljudima  na pravi put i pojašnjava im sistem života kako će biti sretni i uspješni.

 

Riječi Uzvišenog Allaha: A onaj koji se suprostavlja Poslaniku, nakon što mu je Uputa jasnom postala odnose se na onoga koji krene putem koji nije šerijatski, što ga je pokazao Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, i bude na jednoj strani, a Šerijat na drugoj, i to namjerno, nakon što mu se jasno pokazala istina.

 

Riječi Uzvišenog Allaha: i slijedi nešto drugo mimo puta vjernika... To je povezano sa prethodnim svojstvom, ali nekad suprostavljanje može biti riječima Zakonodavca, nekada idžmau (jedinstvenom stavu, konsenzusu uleme) Ummeta Muhammedovog, sallallahu alejhi ve sellem, oko onih stvari za koje se zna da se njihov konsenzus ostvario. Ostvarivanjem konsenzusa njima je zagarantirano da neće činiti greške, što je vid počasti prema njima i veličanja ličnosti njihovog Poslanika. O tome postoje brojni vjerodostojni (sahih) hadisi. Neki učenjaci tvrde da značenje tih hadisa dostiže stepen tevatura. Ono što naglašava Šafija, rahimehullah, dokazujući da konsenzus ima snagu dokaza, jeste da ajet zabranjuje suprotstavljanje konsenzusu muslimana, što je uočljivo nakon razmišljanja o ajetu i što predstavlja jedan  od najboljih i najjačih zaključaka. Ima učenjaka, međutim, koji to problematizuju i isključuju  da ajet aludira na idžma' (konsenzus).

 

 Allah Uzvišeni prijeti onima koji čine suprotno konsenzusu, pa kaže:

 

Mi ga usmjerimo onome čemu se okrenuo i Džehennemom ga pržimo, a užasno je to stjecište. tj. ako krene putem koji nije put vjernika, Mi ćemo ga za to kazniti time što ćemo mu to uljepšati i ukrasiti približavajući ga postepeno Vatri, kao što Uzvišeni Allah kaže: Pa ostavi Mene i one koji ovaj govor poriču! Mi ćemo ih postepeno, a da ni sami ne znaju, u to uvoditi! (Prijevod značenja - El-Kalem, 44.) Tako je Allah učinio Vatru kao završetak (boravište i stjecište) njihov, jer nakon istine samo je zabluda !"

 

Ovako poznati mufessir Ibnul Kesir tumači ovaj ajet pojašnjavajući nam da je on jedna nedjeljiva cjelina. Nezamislivo je da put ispravnih vjernika bude u suprotnosti sa uputom Božijeg poslanika Muhammeda, sallallahu alejhi ve sellem, i Šerijatom sa kojim je došao. Čime su drugo stekli ovo časno svojstvo vjernika osim prihvatanjem života i prakse Resulullahove, sallallahu alejhi ve sellem, i to uzeli sebi za pravac i put kojim idu kroz život i ono oko čega se okupljaju. Zato se oni zovu EHLUS-SUNNET VEL-DŽEMAAT, držeći se prakse Allahovog Poslanika koja pojašnjava Kur'an i koja je isto vrsta objave od Uzvišenog Allaha, tebareke ve teala, jer Resulullah, sallallahu alejhi ve sellem, ne govori po svojim strastima. Sunnet je taj koji presuđuje u slučajevima spora oko razumijevanja Kurana i u nejasnim i komplikovanim situacijama, upravo zato što Resulullah, sallallahu alejhi ve sellem, praktično pojašnjava kako treba postupiti. 

 

Mnogi citiraju neke ajete iz Kur'ana koji podnose više značenja, da bi svoje tumačenje proširili i postupak opravdali. Kada se to izloži pred praksu Božijeg Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, onda to pitanje postane jasno i nedvosmisleno. Kaže Resulullah, sallallahu alejhi ve sellem: "Onaj ko poživi od vas, vidjeće mnoga razmimoilaženja. Prihvatite se moga sunneta i tradicije mojih upućenih, ispravnih halifa. Čvrsto ih se prihvatite (zagrizite zubima očnjacima) i nikako ne slijedite novotarije, jer je svaka novotarija zabluda." (Ebu-Davud, Tirmizi, hasen-sahih)

 

Otuda nalazimo odgovor zašto se neki suprotstavljaju sunnetu, Resulullaha sallallahu alejhi ve sellem, i govore da im je dovoljan Kuran. Kaže Resulullah, sallallahu alejhi ve sellem: "Nemojte da nekog od vas zateknem naslonjenog na svom naslonjaču, kome dođe nešto od moje prakse, od onoga što sam naredio ili što sam zabranio, pa da kaže: 'Ne znam, ono što nađemo u Allahovoj Knjizi slijedimo." (Ahmed, Ebu Davud, Ibni Madže i Tirmizi, hasen-sahih).

 

Put Poslanika sallallahu alejhi ve sellem je jasni put vjere Islama koji je postavio Uzvišeni Allah, dželle šanuhu, i naredio mu da ga neprikosnoveno slijedi. Kaže Uzvišeni Allah: a potom smo tebe učinili da pravcem određenim ideš u vjeri, zato ga slijedi i nemoj slijediti strasti onih koji ne znaju, oni te zbilja od Allaha nimalo odbraniti ne mogu. (Prijevod značenja - El-Džasijeh, 18.-19.) Uzvišeni Allah je htio da nam preko Svoga Resula da očiti primjer u koji ćemo se ugledati i da nam ujedno dokaže da je moguće ostvariti ono što nam je propisano. Kaže Uzvišeni Allah: Vi u Allahovom Poslaniku imate divan uzor za onoga ko se u Allaha uzda i onom svijetu nada i puno spominje Allaha. (Prijevod značenja - El-Ahzab, 21.)

 

Suprotstavljanje Poslaniku se ogleda u proturječenju Šerijatu i Uputi sa kojom je došao, te pretpostavljanje svojih strasti i pretpostavki svemu tome. Onaj ko krene drugačijim putem nego što je Šerijat, pa bude na jednoj strani, a Šerijat, Uputa i praksa Resulullahova na drugoj, i to bude činio namjerno, nakon što je Uputa postala mu jasnom, takav je pod ovom velikom prijetnjom koja je spomenuta u ovom ajetu.

 

Naći ćemo neke da pod izgovorom slijeđenja hakikata (biti i suštine) napuštaju Šerijat i ono na čemu je bio Allahov Poslanik sallallahu alejhi ve sellem, smatrajući Šerijat drugorazrednim i nevažnim i karakterističnim za one koji su površni u vjeri, a hakikat da je osobenost odabranika, ismijavajući se u isto vrijeme sa sljedbenicima sunneta. Ovakvi najčešće koriste izraze koji su dvosmisleni i time zavode mase koje nisu upućene u principe čistog i izvornog dini Islama sa kojim je došao Resul, sallallahu alejhi ve sellem, od Uzvišenog Allaha. Riječ hakikat u ovom kontekstu nije koristio Resulullah sallallahu alejhi ve sellem, niti tri prve, odabrane generacije ovog Ummeta, te je to najgora novotarija kojom se želi poništiti Šerijat i njegovi propisi. Takve u ovom i sličnim slučajevima treba pitati šta misle pod hakikatom? Ako se to odnosi na iskrenu predanost Uzvišenom Allahu, izvršavajući propise Islama i slijedeći put Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, onda je to poželjno, sa napomenom da se to ne zove hakikatom već ihlasom sa mutabeatom. Ali ako misle takvi da su prodrli u suštinu stvari i spoznali njihovu bit i svršetak, te su time oslobođeni slijeđenja Resula, sallallahu alejhi ve sellem,  onda se žestoko varaju, jer suštinu i bit stvari poznaje jedino Uzvišeni Allah, a oni ovim čine više jasnih prestupa. Prvo, što sebi pripisuju znanje onoga što ne poznaju i onoga što pripada jedino Uzvišenom, drugo, što sebe uzdižu i daju za sebe garanciju pred Allahom Koji jedini zna kakvi su oni i Koji će im presuditi na Danu suda, treće, što odbacuju slijeđenje Resula sallallahu alejhi ve sellem i suprotstavljaju mu se, četvrto, što zavode ljude i odvode ih sa pravog puta ubacujući u vjeru ono što nije od nje i čine je zamršenom i neshvatljivom, podređenom njihovim strastima.

 

Primijetićemo da kur'anske riječi: nakon što mu je Uputa jasnom postala izuzimaju onoga koji nije ustrajan u slijeđenju puta mimo Poslanikovog, onoga koji je u jednom vremenu mislio da je u pravu radeći po svome nahođenju i savjetima onih koji ga skrenuše sa prave staze, pa kada mu je Uputa jasnom postala, odmah ju je počeo slijediti pokajavši se za ono što je prošlo.Za takve Uzvišeni Allah kaže: Allah prima pokajanje samo od onih koji učine kakvo loše djelo iz lakomislenosti, potom se ubrzo pokaju. Takvima Allah oprašta, -  A Allah sve zna i mudar je. (Prijevod značenja - En-Nisa, 17.)

 

nastaviće se

 

hfz. mr. Muhammed Porča